W jakich okolicznościach dochodzi do dziedziczenia ustawowego?
Czy rodzeństwo również dziedziczy spadek po zmarłym bracie/siostrze?
Czy dziecko nienarodzone może odziedziczyć spadek?
Zacznijmy od początku. Dziedziczenie ustawowe następuje wtedy gdy zmarły nie pozostawił po sobie testamentu. Wówczas zastosowanie znajdą przepisy art. 931 – 940 kodeksu cywilnego. Zanim do nich dojdziemy, należy przypomnieć, że pierwszą rzeczą po śmierci osoby bliskiej jest sprawdzenie, czy nie zostawił on testamentu. Po upewnieniu się, że zmarły nie dokonał rozporządzenia na wypadek śmierci, przechodzimy do ustalenia kto stał się spadkobiercą. I tak w pierwszej kolejności po zmarłym dziedziczy małżonek oraz dzieci spadkodawcy. Dziedziczą oni w częściach równych, ale część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż ¼ całości spadku. W dalszej kolejności, tj. w razie śmierci dziecka spadkodawcy przed otwarciem spadku (śmiercią spadkodawcy) jego część przejmują jego dzieci, a w dalszej kolejności wnuki i dalsi zstępni. W razie braku zstępnych, do spadku powołani są małżonek i rodzice spadkodawcy, przy czym udział spadkowy rodzica wynosi jedną czwartą spadku, a więc udział małżonka wynosi w takim przykładzie połowę spadku. W razie braku małżonka i zstępnych, spadek dziedziczą rodzice w częściach równych. Jeśli natomiast jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy.
Dziedziczenie dziadków spadkodawcy następuje wówczas, gdy brak jest zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy. Jeśli zaś jeden z dziadków nie dożył otwarcia spadku, udział, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym.
Przykład
Pan Zbigniew był kawalerem. Nie sporządził testamentu, bo w wieku 30 lat wydawało mu się, że to za wcześnie na testament. Zginął w wypadku komunikacyjnym, pozostawiając po sobie majątek o wartości ok. 100 000 zł, tj. mieszkanie w części spłacone. Rodzice Zbigniewa zmarli w jego dzieciństwie, w momencie śmierci żyła tylko jedna babcia, córka dziadka (ciocia) i dwoje kuzynów (wnuków dziadka).
Odpowiedź na pytanie kto i w jakim ułamku dziedziczy spadek jest następująca: Babcia dziedziczy połowę spadku, ciocia od strony dziadka dziedziczy jedną czwartą spadku, a wnukowie po zmarłym dziadku dziedziczą po jednej ósmej spadku, a więc po 12 500 zł.
Zasadę dotyczącą dziedziczenia przez dziecko poczęte, tj. nasciturusa znajdziemy w art. 927 § 2 kodeksu cywilnego. I tak, dziecko poczęte, a jeszcze nienarodzone dziedziczy spadek jeśli urodzi się żywe. Jednakże może ono odziedziczyć spadek wyłącznie wtedy, gdy jego matka spadek odrzuci bądź poprzez rozporządzenie zawarte w testamencie.
Jeśli szukasz porady prawnej w Kaliszu dot. dziedziczenia ustawowego lub z testamentu – zapraszam do kontaktu. Możliwa jest konsultacja prawna w całej Polsce poprzez telefon lub wybrany komunikator.
r. pr. Michał Wardeński – tel. 509 46 59 59