Efektywna mediacja to takie załatwienie sporu między stronami, wskutek którego obie strony kończą spór z podniesioną głową. Mediacja może dać stronom znacznie więcej niż rozstrzygnięcie sprawy przez sąd – niniejszy artykuł przekonuje dlaczego to jest możliwe.
Mediacja to słowo pochodzące od łacińskiego przymiotnika medius – środkowy, bezstronny. Z kolei łacińskie mediare oznacza pośredniczyć, a grecki przymiotnik medos – pośredniczący, neutralny, nie przynależący do żadnej ze stron.
Mediacja jest jedną z alternatywnych sposobów rozwiązywania sporów (Alternative Dispute Resolution z ang: ADR), obok negocjacji, koncyliacji oraz arbitrażu. Nie na próżno zwana królową alternatywnych metod rozwiązywania sporu, bo ta metoda jest częściowo sformalizowana i prowadzona wobec profesjonalisty (mediatora) znającego techniki negocjacyjne, który jest rzecznikiem rzetelnej procedury sprzyjającej osiągnięciu dobrowolnego porozumienia. Jednocześnie jest bardzo elastyczna, zdecydowanie szybsza i tańsza niż postępowanie sądowe. Mediacja nie promuje wrogości ani pretensji między stronami, ale gwarantuje zachowanie ugodowe. Przydaje się to w konfliktach między firmami handlującymi regularnie lub w sporach rodzinnych.
Przykład 1:
Firma X dostarcza firmie Y od 5 lat towary. Współpraca układa się bardzo dobrze, do dnia kiedy wskutek przestoju w zakładzie firmy X z powodu awarii dostawa towarów nastąpiła ze znacznym opóźnieniem, co naraziło firmę Y na znaczne straty. Firma Y żąda wyrównania strat, a firma X podnosi argument siły wyższej. Strony udają się na mediację. Tam po dwóch spotkaniach wypracowują porozumienie, w którym firma X zobowiązuje się do dostawy dodatkowego zamówienia tytułem rekompensaty, a firma X wydłuża umowę handlową między stronami o dodatkowe 2 lata.
Strony konfliktu są na ogół bardziej otwarte na przyjęcie ostatecznej decyzji, ponieważ jest ona podejmowana w drodze negocjacji i zgody obu stron, w przeciwieństwie do wyroku sądu, który jest narzucony obu stronom. Zauważmy, że podane w powyższym przykładzie porozumienie nigdy nie miałoby miejsca w postępowaniu sądowym, gdzie spór toczyłby się wyłącznie o zapłatę określonej kwoty.
Przykład 2:
Rodzice dwójki dzieci żyją w separacji, dzieci mieszkają z matką. Ojciec wnioskuje o opiekę naprzemienną. Sąd kieruje strony do mediacji. Tam małżonkowie dzięki sesjom indywidualnym po kilku spotkaniach zaczynają ze sobą rozmawiać. Choć mediacja nie kończy się porozumieniem, strony po dwóch rozprawach w sądzie podpisują porozumienie rodzicielskie, które jest przez nie respektowane.
Mediacja, tak jak w tym przykładzie, często powoduje otwarcie się stron na dialog, co skutkuje ugodą w sądzie. Tzw. sesje indywidualne w mediacji polegają na rozmowie mediatora z jedną stroną w osobnym pomieszczeniu, następnie przekazanie drugiej stronie rezultatu i rozmowie indywidualnej z drugą stroną. Ta strategia ułatwia „wentylację” niepotrzebnych emocji.
Mediacja sądowa i pozasądowa (z wyboru)
W Polsce możliwe jest dostanie się na mediację w wyniku bądź skierowania sprawy przez sąd, bądź wyboru tej ścieżki przez podmioty będące w sporze. Sąd ma prawo skierować każdą sprawę do mediacji bez zgody stron na etapie przed wszczęciem postępowania albo za zgodą stron w toku sprawy.
Strony mogę same umówić się też na mediację w drodze pisemnej umowy.
Zasady mediacji
Dobrowolność – oznacza, że strony mediacji wyrażając zgodę na skierowanie ich przez sąd lub decydują się same na przeprowadzenie mediację bez jakiegokolwiek przymusu czy nacisku. Strony mediacji mają prawo na każdym etapie mediacji do jej przerwania i nie powoduje to negatywnych konsekwencji w ewent. dalszym procesie sądowym.
Bezstronność – oznacza, że osoba mediatora jest bezstronna. Żadna ze stron mediacji nie jest przez mediatora traktowana lepiej, strony mają równe prawa i powinny być traktowane jednakowo. Rolą mediatora jest dbałość o równowagę między stronami.
Neutralność – oznacza neutralność mediatora wobec uzyskanego porozumienia stron. Mediator nie może narzucać stronom konkretnego rozwiązania, lecz pomaga stronom wypracować takie rozwiązanie, które będzie odpowiadało ich potrzebom i interesom.
Poufność – oznacza, że mediator, strony i inne osoby biorące udział w postępowaniu mediacyjnym są obowiązane zachować w tajemnicy fakty, o których dowiedziały się w związku z prowadzeniem mediacji. Mediator nie może być świadkiem w ewentualnym procesie sądowym miedzy uczestnikami mediacji.
Kancelaria Radcy Prawnego Michała Wardeńskiego zachęca przedsiębiorców do podpisywania umów o mediację i świadczy usługi prawne w tym zakresie.
Radca prawny Michał Wardeński jest wpisany na listę stałych mediatorów prowadzoną przez Sąd Okręgowy w Kaliszu.