Nasza Kancelaria posiada doświadczenie w prowadzeniu spraw o zadośćuczynienie i odszkodowanie dla osób represjonowanych (a także ich małżonków, dzieci, rodziców) za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego w okresie komunizmu, stalinizmu.
Ustawa lutowa
Podstawą prawną dochodzenia roszczeń jest ustawa o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego z dnia 23 lutego 1991 r. (Dz.U. Nr 34, poz. 149), czyli tzw. ustawa lutowa. Ma ona służyć wyrównaniu szkód wyrządzonych przez aparat państwowy osobom działającym w okresie od 1 stycznia 1944 r. do 31 grudnia 1989 r. na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.
Przepis, który stanowi podstawę prawną roszczenia brzmi:
Art. 8. 1. Osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia albo wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 r. w Polsce stanu wojennego, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wydania lub wykonania orzeczenia albo decyzji. W razie śmierci tej osoby uprawnienie to przechodzi na małżonka, dzieci i rodziców.
Z tego wynika, że odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługuje:
- Osobie represjonowanej, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia
- Osobie internowanej w związku z wprowadzeniem 13 grudnia 1981 roku w Polsce stanu wojennego
- Małżonkowi w/w osób
- Dzieciom w/w osób
- Rodzicom w/w osób
Dodatkowo ustawa wymienia inne osoby uprawnione:
- osoby, mieszkające obecnie bądź w chwili śmierci w Polsce, represjonowane przez radzieckie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości lub organy pozasądowe, działające na obecnym terytorium Polski w okresie od dnia 1 lipca 1944 r. do dnia 31 grudnia 1956 r. oraz na terytorium Polski w granicach ustalonych w Traktacie Ryskim, w okresie od dnia 1 stycznia 1944 r. do dnia 31 grudnia 1956 r., za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego lub z powodu takiej działalności.
- dziecko matki pozbawionej wolności, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia, które przebywało wraz z matką w więzieniu lub innym miejscu odosobnienia lub którego matka w okresie ciąży przebywała w więzieniu lub innym miejscu odosobnienia, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę.
Odszkodowanie dla dzieci osób represjonowanych
Najczęściej z roszczeniem o zadośćuczynienie i odszkodowanie występują dzieci osób represjonowanych. W razie bowiem śmierci osoby represjonowanej oraz jego rodziców i małżonka to im wyłącznie przysługuje uprawnienie do ubiegania się o zadośćuczynienie za represje za działalność na rzecz bytu niepodległego Państwa Polskiego.
Kwota odszkodowania i zadośćuczynienia
Jednym z podstawowych pytań jakie się nasuwa, to pytanie o wysokość zadośćuczynienia i odszkodowania za represje. Tutaj nie ma jednoznacznych odpowiedzi, bo każda sprawa jest inna. Z pewnością brane pod uwagę są:
- długość okresu represjonowania / internowania, w tym długość okresu przebywania w areszcie, więzieniu, pozbawienia wolności
- doznane przez represjonowanego cierpienia
- inne kwestie, takie jak sposób postępowania władz państwowych wobec represjonowanego, rehabilitacja osoby represjonowanej jeszcze za jej życia
Jak uzyskać wysokie odszkodowanie i zadośćuczynienie
Podstawowym narzędziem pracy w przypadku osób niesłusznie skazanych za walkę na rzecz niepodległego bytu Państwa polskiego mogą być akta Instytutu Pamięci Narodowej. To w nich w szczególności znaleźć można informacje nt. okoliczności dotyczących zatrzymania osoby represjonowanej, długości okresu przebywania tej osoby w areszcie, w więzieniu, zeznań osoby represjonowanej itd. Z uwagi na upływ czasu jest to często jedno z najważniejszych dowodów w sprawie o odszkodowanie / zadośćuczynienie za represje.
Drugim istotnym dowodem mogą być zeznania świadków, szczególnie dzieci represjonowanego.
Podstawa dochodzenia roszczeń
Roszczenie o zapłatę od Skarbu Państwa odszkodowania i zadośćuczynienia za krzywdę powstaje w razie uzyskania postanowienia sądu o unieważnieniu orzeczenia wydanego przez polskie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości lub przez organy pozasądowe w okresie od rozpoczęcia ich działalności na ziemiach polskich, począwszy od 1 stycznia 1944 r. do 31 grudnia 1989 r., jeżeli czyn zarzucony lub przypisany był związany z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego albo orzeczenie wydano z powodu takiej działalności, jak również orzeczenia wydane za opór przeciwko kolektywizacji wsi oraz obowiązkowym dostawom.
Jeśli masz wiedzę, że wydano przeciwko Tobie, małżonkowi lub Twoim Rodzicom niesłuszny wyrok lub orzeczenie, masz prawo ubiegać się o uznanie go za nieważny.
Następnie w terminie 10 lat od uprawomocnienia się tego Postanowienia masz prawo ubiegać się o odszkodowanie i zadośćuczynienie.
Sprawy o odszkodowanie i zadośćuczynienie dla osób represjonowanych są niemal zawsze wygrane. Ponadto są prowadzone przeciwko Skarbowi Państwa, a więc mamy pewność wypłacalności drugiej strony.
Zachęcamy do kontaktu!
r. pr. Michał Wardeński
tel. 509 465 959
